Pracujemy wspólnie nad nowymi scenariuszami przekształcania tradycyjnych domów kultury w dynamiczne, inkluzywne i twórcze przestrzenie. Chcemy, by miejsca te stały się nie tylko centrami kultury, rozrywki i spędzania czasu wolnego, ale także platformami dla społeczności lokalnej, umożliwiającymi spotkania, wymianę i współtworzenie.
Głównym zadaniem domów kultury jest zwiększanie uczestnictwa w kulturze wśród mieszkańców. Większość instytucji realizuje to zadanie poprzez organizację wydarzeń kulturalnych, w których społeczność lokalna może uczestniczyć jako widz, oraz realizację działań edukacyjnych, podczas
których mieszkańcy mogą zdobywać nowe umiejętności. W ostatnich latach część domów kultury zaczyna poszerzać swoją misję. Coraz częściej wspierają
oddolne inicjatywy mieszkańców. Mieszkańcy organizują i prowadzą wydarzenia dla innych w ramach wolontariatu, a dom kultury wykorzystuje swoje zasoby (pracowników, pomieszczenia, sprzęt, budżet), aby im pomóc. Instytucje w coraz większym stopniu wsłuchują się w potrzeby
mieszkańców i uwzględniają je w swoich działaniach. Część domów kultury korzysta z nowych narzędzi włączania mieszkańców we współdecydowanie – konsultacji społecznych, badania potrzeb czy Rady Programowej.
Instytucje coraz częściej stoją „na dwóch nogach” – zapewniają społeczności lokalnej dostęp do oferty kulturalnej o wysokiej jakości (ten nurt nazywamy roboczo działaniami „od góry”) oraz uwzględniają różnorodne potrzeby mieszkańców w swojej działalności, umożliwiając im realizację tych potrzeb na własną rękę (ten nurt nazywamy roboczo działaniami „od dołu”). Oba podejścia do roli domu kultury nie stanowią odrębnych nurtów. Wręcz przeciwnie – przenikają się nawzajem i
wspierają. Instytucję działającą w takim nurcie nazwaliśmy Społecznym Domem Kultury. Nowe podejście do relacji między instytucją kultury a mieszkańcami nie bierze się znikąd. Jego podstawą są wartości, którymi kierują się osoby pracujące w domach kultury: różnorodność, otwartość, zaufanie, inkluzywność, empatia, szacunek, czy współpraca.
Łącząc doświadczenia animatorów kultury i środowisk, w których pracujemy, wspólnie określiliśmy siedem kluczowych wartości, które są podstawą budowania Społecznego Domu
Kultury.
- Różnorodność
Różnorodność jest kluczowym elementem Społecznego Domu Kultury. Uznajemy, że różnorodność jest siłą napędową innowacji i kreatywności. Wymiar pierwotny różnorodności obejmuje różnice między ludźmi, które są wrodzone i mają znaczący wpływ na postrzeganie
świata. W pracy animacyjnej staramy się tworzyć zintegrowaną przestrzeń, uwzględniają różnorodność i autonomiczność jednostek. Dążymy do tego, by każdy czuł się akceptowany i mógł w pełni uczestniczyć w naszych działaniach, niezależnie od swoich unikalnych cech. - Kreatywność
Kreatywność jest nieodłącznym elementem Społecznego Domu Kultury. Każdy ma potencjał do bycia twórczym. Kreatywność nie jest wyłącznie domeną artystów, dotyczy też różnych obszarów życia, w tym codziennego. Kreatywność pozwala na rozwijanie nowych pomysłów i innowacyjnych rozwiązań, które wzbogacają nasze społeczności i życie codzienne. - Współtworzenie
Współtworzenie, czyli ko-kreacja, oznacza wspólne tworzenie wartości poprzez wzajemną interakcję pomiędzy różnymi podmiotami. Jest alternatywą dla indywidualnego autorstwa. Wartością są doświadczenia współtworzone przez odbiorców poprzez aktywny udział w działaniach, zaangażowanie i personalizację własnych doświadczeń. Dążymy do tego, by każdy miał możliwość wpływu na kształt i przebieg procesów twórczych, co wzmacnia
poczucie przynależności i współodpowiedzialności za wspólne projekty. - Inkluzywność
Inkluzywność w Społecznym Domu Kultury oznacza sposób zachowania, który uwzględnia, szanuje i akceptuje wszelkie różnice międzyludzkie. Kultura inkluzywna wspiera zainteresowanie drugim człowiekiem i promuje otwartość na wszystkie grupy społeczne. To gotowość do uczenia się, zrozumienia oraz wspierania różnic i wyjątkowości, które nas definiują. Dlatego, aby budować zróżnicowane zespoły lub społeczności, musimy nauczyć się współpracować z osobami o różnych narodowościach i kulturach, rozumiejąc ich odmienną perspektywę. Tworzymy przestrzeń, w której każdy czuje się mile widziany i
wartościowy. - Wrażliwość na kulturę
Wrażliwość na kulturę to specyficzna jakość przeżywania, zależna od odmiennych doświadczeń, emocji oraz tego, co w nas powoduje poruszenie. Osoby z wysoką wrażliwością intensywniej odczuwają bodźce z otoczenia. Rozwijamy zatem uważność na wszelkie przejawy kreatywności, a także na zmiany kulturowe, które zachodzą w cieniu głównego nurtu wydarzeń. Wrażliwość na kulturę oznacza kompetencje w rozumieniu i empatycznym odczuwaniu oraz doświadczaniu różnych przejawów kultury, zarówno tych obecnych w sztuce, jak i w nowych polach kultury, m.in. związanych z życiem codziennym i
światem wirtualnym. - Partycypacja
Każdy powinien mieć możliwość aktywnego udziału w działaniach kulturalnych. Partycypacja oznacza zaangażowanie mieszkańców we współtworzenie programów i projektów, co pozwala na lepsze zrozumienie i zaspokojenie ich potrzeb. Umożliwiamy każdemu wyrażenie swojego zdania i wpływ na decyzje dotyczące oferty kulturalnej. - Współpraca
Współpraca między różnymi podmiotami jest kluczem do tworzenia wartościowych doświadczeń. Współpraca pozwala na wymianę wiedzy, zasobów i pomysłów, co prowadzi do tworzenia bardziej efektywnych i innowacyjnych rozwiązań. Dążymy do budowania silnych relacji partnerskich opartych na zaufaniu i wspólnych celach.
Społeczny Dom Kultury to miejsce, które jest programowane oddolnie i partycypacyjne. Służy jako platforma dla animacji kultury, gdzie kultura jest dźwignią społecznych relacji. Jest to miejsce, które promuje edukację przez całe życie, wymianę społeczną i kulturową.
Zapraszamy dyrektorów instytucji kultury oraz animatorów i edukatorów, którzy chcieliby wcielać w życie ideę pracy w oparciu o wartości Społecznego Domu Kultury, do dołączenia do nas i współtworzenia tej wizji. Razem możemy przekształcić nasze domy kultury w dynamiczne, inkluzywne i twórcze przestrzenie, które służą naszym społecznościom.
Chorzowskie Centrum Kultury wspiera ideę Społecznego Domu Kultury
Zainteresowanych tematem i szczegółami zapraszamy do kontaktu:
Stowarzyszenie CAL ul. Ludwika Paca 40, 04-386 Warszawa
bohdans@cal.org.pl